‘Jezelf drie vragen stellen zou zo maar eens de heilige graal kunnen zijn tot fijner werk en aangenamere samenwerkingen.’ Dat stelt Danny Mullenders, expert op het gebied van psychologische bewegingsruimte.
Mooiere wereld
Als je je verdiept in de mensen om je heen, ziet de wereld er ineens een stuk mooier uit. En dat geldt ook voor het bedrijf waar je werkt. Dat is de kern van mijn boek Daarom doen ze dat. Als psycholoog in werksituaties kom ik namelijk maar al te vaak tegen dat mensen elkaar slecht of zelfs helemaal niet begrijpen. Er wordt direct geoordeeld over de ander, die meteen een stempel ontvangt en daar niet meer vanaf komt. ‘Jan doet vervelend, dus hij is een hork’. Met allerlei verstrekkende gevolgen: projecten die mislukken omdat de samenwerking spaak loopt, of collega’s die voortijdig de organisatie verlaten omdat er geen match blijkt te zijn tussen persoon en organisatie. Veelal is er geen kwade wil in het spel, of sprake van doelbewuste actie om de ander te schaden. Het zijn onze instincten en automatismen die ons de ander in een hokje doen zetten waar hij maar heel moeilijk uitkomt.
Ken uzelf
De vraag is hoe we tot begrip voor elkaar komen. Als assessmentpsycholoog en coach kijk ik zowel naar de persoonlijkheid van degene die ik begeleid als naar de organisatie waar hij werkt: het karakter, de situatie en de complexe interactie tussen die twee bepalen het gedrag van mensen. Als we hier gemakshalve alleen de persoonlijkheidsbril opzetten, wat kunnen wij zelf dan doen om de ander beter te begrijpen? Alles valt of staat bij de eerste stap: onszelf kennen. Het Oudgriekse aforisme “ken uzelf” was volgens een reisverslag van de Griekse schrijver Pausanias een inscriptie in de pronaos van de Tempel van Apollon in Delfi. Het inzicht dat het belangrijk is om jezelf als mens te leren kennen was er duizenden jaren geleden al. Dat inzicht begint bij je bewust te zijn van je eigen gedachten, automatismen en overtuigingen. En je typische persoonlijkheidstrekken. Want die bepalen hoe je de ander benadert.
Emotionele stabiliteit, openheid en empathie
Tijdens personal coaching-trajecten en assessmentonderzoeken zie ik keer op keer dat drie karaktertrekken bepalend zijn voor de mate waarin we onszelf de ruimte gunnen om de ander te leren kennen: emotionele stabiliteit, openheid en empathie. Misschien herken je ze als drie van de vijf eigenschappen uit de Big Five persoonlijkheidstrekken (de andere twee: extraversie en consciëntieusheid).
Stel jezelf drie vragen
Wat kun je, dit wetende, doen om de ander beter te leren kennen? Ik zou zeggen: begin bij jezelf. Leer jezelf drie vragen te stellen als je de neiging voelt om snel op een ander te reageren. Denk hier bijvoorbeeld aan vechten (boos worden) of vluchten (de ander de schuld geven). Iedere keer als je de vraag met een ‘ja’ beantwoordt, ontstaat er ruimte voor de volgende:
- Voel ik me ontspannen (emotionele stabiliteit)?
- Sta ik open voor deze persoon of situatie (openheid)?
- Verdiep ik me in het achterliggende waarom van het gedrag van de ander?
Kort samengevat: als je ontspannen in je vel zit, ontstaat er ruimte om je nieuwsgierig op te stellen, wat de mogelijkheid biedt om je te verplaatsen in de ander.
Dus, zodra je in een twist of zelfs ruzie dreigt te belanden, gun jezelf dan de ruimte om jezelf bovenstaande drie vragen te stellen. Probeer het eens! Ik ben ervan overtuigd dat als we dit allemaal bewuster en meer gaan doen, organisaties leukere plekken worden voor iedereen.
Daarom doen ze dat
In Daarom doen ze dat geeft psycholoog en bestsellerauteur Danny Mullenders een inkijkje in de fascinerende wereld achter menselijk gedrag op de werkvloer: te grote ego’s, Calimero’s, paradijsvogels, bizarre organisatiesessies en verrassende of irrationele keuzes. Kijk voorbij gedrag en begrijp waarom mensen doen wat ze doen.
