Heb jij de zin “We moeten nu echt het goede gesprek gaan voeren” ooit gehoord in jouw organisatie?
Vast wel.
En deze: “Ik voel me niet gehoord”?
Grote kans.
In veel organisaties zijn vaak beide kwesties aan de orde. Vanuit het perspectief van sociale innovatie is het heel interessant om hier eens verder in te duiken. Want wat willen we nou echt? Wat is het goede gesprek? Waar schort het nu aan en wat hebben we nodig? Waar verlangen we naar?
Het antwoord is simpel in de theorie en moeilijk in de praktijk. Waar het bij beide kwesties over gaat, is de vaardigheid en het belang van luisteren. Zoals gezegd, simpel als antwoord, maar in de praktijk nog niet zo makkelijk te doen. De afgelopen tijd heb ik veel aanschouwd en veel gesprekken gevoerd over ‘luisteren’. En ook in het begeleiden van sessies heb ik gewerkt met het begrip ‘luisteren’ bij het voeren van gesprekken.
En toen dacht ik: zou het kunnen dat we als jonge kinderen weliswaar leren luisteren, maar dat dat luisteren van een totaal andere orde is dan het luisteren waar we nu zoveel behoefte aan hebben? En dat het luisteren waar we nu naar verlangen een vaardigheid is waar we nog wat minder geoefend in zijn en daar dus nog wat in te leren hebben?
Ik neem je mee in mijn gedachten.
Het woord luisteren kent meerdere definities. Ik noem er twee:
- een bevel opvolgen
- aandachtig horen
Als kind leren we luisteren. Luisteren naar je ouders, naar je juf of meester op school en later naar je baas. Dit is het luisteren in de zin van een bevel opvolgen. Iemand zegt jou wat te doen, jij moet luisteren en volgt de orders op. Hoe ouder we worden, hoe meer behoefte we hebben aan autonomie en hoe minder we de bevelen van anderen willen en gaan opvolgen. We gaan dus minder goed luisteren naar de ander.
De andere vorm van luisteren is aandachtig horen. Horen wat iemand anders zegt. Met aandacht. Om daar vervolgens vragen over te stellen en dan weer aandachtig de antwoorden van de ander te horen. Je luistert niet om een oordeel te vellen, om een haakje te vinden om zelf te gaan praten, of om het probleem op te lossen. Je luistert omdat je nieuwsgierig bent naar de ander, om zijn of haar gedachten uit te diepen of gewoon omdat de ander iets op het hart heeft dat er verbaal uit mag komen.
We kennen de eerste vorm van luisteren, het opvolgen van bevelen. We hebben geleerd dat goed luisteren betekent dat je doet wat de ander nu en snel wil. Maar we zijn juist dit luisteren ontgroeid. We willen de tweede vorm van luisteren, het aandachtig horen. En we willen ook dat de ander dat kan, zodat jij het gevoel hebt dat er naar jou geluisterd wordt en je je gehoord voelt. Maar in deze vorm van goed luisteren zijn we vaak nog beginnend en weten we nog niet altijd hoe dan.
Ik nodig je uit om eens te oefenen met de tweede vorm van luisteren. Het mooie is dat bijna ieder gesprek zich leent om aandachtig te luisteren. Je kunt met aandacht horen wat je partner, je buurvrouw, je collega, je medewerker en ook je leidinggevende zegt. Je kunt daar vragen over stellen en vervolgens weer goed luisteren naar het antwoord. En dan kan het zomaar zijn dat dat goede gesprek dat we willen ‘opeens’ plaatsvindt.
Mocht je nou al erg ervaren zijn in de tweede vorm van goed luisteren, dan kun je eens proberen om gehoord te worden. Je kunt de ander vragen om naar jou te luisteren. Vraag eens of iemand jou aandachtig wil horen en vragen wil stellen zonder een snel antwoord of een advies te geven. Een beetje spannend misschien, maar het kan verrassend zijn wat voor gesprekken er dan kunnen ontstaan.
Het grote verwonderboek voor managers
Tijdens al het drukke managen laten we andere manieren van kijken, denken en doen links liggen. Geen tijd voor. We zijn te druk. Want al die problemen … die willen een oplossing. En snel ook!
Kan het ook anders?
Het grote verwonderboek voor managers is geschreven voor iedereen die met een andere blik wil kijken naar verandering, ontwikkeling en vernieuwing in organisaties. Voor iedereen die gelooft dat nieuwsgierigheid en verwondering nodig zijn om ons potentieel nog verder te benutten. Voor iedereen die het lef heeft om het ook echt anders te doen.